Grand Theft Auto III lub GTA 3 – gra komputerowa i wideo, wyprodukowana przez firmę Rockstar Games, wydana przez Take-Two Interactive, w październiku 2001 na konsolę PlayStation 2, w maju 2002 na Windows na komputery osobiste, a w listopadzie 2003 na konsolę Xbox. Jest trzecią częścią popularnej serii Grand Theft Auto. W Polsce została wydana przez firmę Play-it! w roku 2002. Do dystrybucji gra trafiła w wersji oryginalnej, dopiero po jej premierze w Internecie pojawił się oficjalny patch, spolszczający grę do wersji kinowej (przetłumaczone napisy, dialogi pozostawione zostały w wersji oryginalnej). Patch zawierał także mapę metropolii, po której poruszał się gracz.
Gra była przełomem, zarówno dla serii, jak i dla całego świata gier komputerowych. Grand Theft Auto III od razu zyskało sobie dobrą opinię, zarówno u graczy, jak i recenzentów – większość portali internetowych i magazynów traktujących o grach komputerowych zachwycała się grą i stawiała jej bardzo wysokie noty (także w Polsce: CD-Action – 10/10; Click! – 10/10; Play – 9,3/10; Imperium Gier – 9,8/10; gry-online.pl – 95%; gry.interia.pl – 9/10). Trzecia część jest pierwszą z serii, osadzoną w całości w trójwymiarze. Graczy urzekła przede wszystkim szczegółowa grafika i pieczołowicie odwzorowane modele samochodów, różnorodność i poziom trudności misji, a także dodatkowe możliwości, jakie stwarzała gra, gwarantując kilkadziesiąt godzin rozrywki.
Gra
Gracz wciela się w bezimiennego gangstera, żyjącego w mieście Liberty City, zlokalizowanym na Wschodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, wzorowanym na Nowym Jorku. W trakcie całej gry nie dowiadujemy się, jak ma na imię kontrolowany przez nas gangster. Czasem nazywany jest Fido, Dzieciak czy Mr Black. Jednakże z gry Grand Theft Auto San Andreas dowiadujemy się, że ma na imię Claude.
Zaczynamy pracować jako miejscowy bandyta, powoli umacniając swoją pozycję, pracując dla rywalizujących ze sobą w Liberty City gangów. Jednym z głównych zajęć w grze jest kradzież samochodów. Każdy samochód charakteryzuje się swoimi parametrami, np. Sentinel Mafia (wzorowany na BMW) jest o wiele szybszy od minivana, jednak próba jego kradzieży kończy się przeważnie pościgiem za nami przez uzbrojonego członka mafii, co dodaje grze pewnego smaczku.
Gracz ma pełną dowolność w tym, co robi: może wykonywać podstawowe misje, przeważnie zlecane przez szefa któregoś w wpływowych w Liberty City gangów, poznając coraz większe obszary miasta i nowe możliwości (pojazdy, bronie, inne rodzaje ludzi, inne gangi itp.), jednocześnie pnąc się w swojej gangsterskiej karierze i stając coraz wyżej w hierarchii. Może je zignorować i wykonywać misje poboczne lub dodatkowe (np. misje w taksówce, radiowozie, ambulansie, wozie strażackim, „rozwałki”, kradzież samochodów na zlecenie itp.), dzięki którym zdobywa pieniądze lub różnego rodzaju gadżety. Może także wybrać się na luźny spacer lub przejażdżkę po mieście (np. za pośrednictwem metra), zwiedzać je i poznając jego sekrety, lub robić rozpoznanie do misji, z którą nie poradził sobie za pierwszym razem.
Wanted level
W czasie przestępczej działalności gracza zdarzy się, że owe uczynki zostaną zauważone przez stróżów prawa. Oczywiście żaden policjant nie przejdzie obojętnie obok morderstwa, bijatyki lub stłuczki z jego radiowozem. W zależności od stopnia karalności danego czynu, może mieć określoną ilość gwiazdek tzw. Wanted level. Symbolizują go gwiazdki w prawym, górnym rogu ekranu:
- pierwszy – Jesteś goniony przez jednego policjanta. Ucieczka jest bardzo prosta.
- drugi – Do pościgu za tobą została zaangażowana większa ilość policjantów. Zlikwidowanie poziomu Wanted jest możliwe tylko poprzez przemalowanie auta, bądź danie łapówki.
- trzeci – Do pościgu dołącza się helikopter. Policjanci są agresywni.
- czwarty – Do pościgu dołączają się oddziały SWAT
- piąty – Do pościgu dołączają się funkcjonariusze FBI wyposażeni w karabiny AK-47
- szósty – Ulice pustoszeją z wszelkich pojazdów cywilnych. W pościgu uczestniczy wyłącznie wojsko, które jest wyposażone w karabiny M-16, AK-47, oraz czołgi.
Możliwości
Gra jest wysoce interaktywna, a poziom sztucznej inteligencji mieszkańców Liberty City jest odpowiednio wysoki, aby dodatkowo urozmaicić grę i dodać jej realizmu: każdego przechodnia można pobić lub zabić, co owocuje zwiększeniem zainteresowania policji naszą osobą; jeżeli zaatakujemy policjanta, zacznie nas ścigać lub strzelać do nas, jeżeli będziemy starali się uciec. Jeżeli ucieczka się uda, a gracz nadal będzie narażał się policji, nasz poziom złej sławy będzie rósł, a wkrótce oprócz policji ścigać będą nas agenci federalni i wojsko, co znacznie utrudnia ucieczkę i wywinięcie się od odpowiedzialności. Pomóc mogą ukryte w mieście gwiazdki, które zmniejszają poziom poszukiwań, oraz przemalowanie samochodu w zakładzie Pay'n'Spray. Podobnie dzieje się, gdy zaatakujemy członka jakiegoś gangu – jeżeli zaczepimy jednego, po chwili ścigać może nas cały gang, co zmniejsza nasze szanse na przeżycie.
Pojazdy mają kilkanaście punktów, które można uszkodzić: zaczyna się od rozmaitych wgnieceń i zadrapań różnych części karoserii, kończy na urwaniu drzwi lub maski pojazdu. W ostateczności pojazd eksploduje, czyniąc w pobliżu straty.
Do misji podchodzić można kilka razy, aż do skutku (czasami, gdy zabijemy zleceniodawcę, wykonanie pozostałych jego misji będzie niemożliwe, co jest jednoznaczne z niepełnym ukończeniem gry – takowe następuje, gdy w statystykach gry pojawi się informacja, że wykonaliśmy sto procent misji). Ma to swoje zalety, ponieważ jeżeli nie powiodło nam się za pierwszym razem, w międzyczasie można zrobić rozpoznanie w mieście i obmyślić strategię na kolejny raz, a w trakcie kolejnego wykonywania misji wprawiamy się w niej.
Jeżeli w czasie gry poziom życia bohatera wyniesie zero, automatycznie przenoszony jest on do szpitala, dodatkowo, jeżeli poległ w trakcie wykonywania misji, równoznaczne jest to z jej nie zaliczeniem. W szpitalu konfiskowana jest cała broń. Jeżeli zostaniemy złapani przez policję, odwiezieni zostajemy na komisariat, gdzie również konfiskowana jest nam broń, ubywa nam także pieniędzy, które przeznaczone zostały na łapówkę dla policji.
W grze dostępnych jest wiele środków lokomocji: samochody (osobowe, ciężarowe, sportowe, tiry), autobusy, łodzie, samolot (awionetka) oraz czołg. Wszystkie one wzorowane są na naprawdę istniejących pojazdach, tak więc w grze poprowadzić można np. Lamborghini, Ferrari, BMW czy Dodge’a Vipera. Pojazdy w grze, oprócz wyglądu, odznaczają się także podobnymi osiągami, co ich prawdziwe odpowiedniki.
Kontrowersje
Grand Theft Auto III zostało uznane za kontrowersyjne, ze względu na swoją treść. Gracz nagradzany jest za wykonywanie różnych nielegalnych i niemoralnych czynów, jak na przykład (często wymieniany przez prasę): kradzież samochodu, zwabienie do niego prostytutki, odbycie z nią stosunku, a następnie zabicie jej i zabranie pieniędzy.
Z tego powodu gra nie została dopuszczona do dystrybucji w Australii – był to jedyny kraj, w którym tak się stało, więc w ostateczności zdecydowano, aby wydać „okrojoną” wersję gry. Różni krytycy wysuwali przypuszczenia, że dzieci, grające w tego rodzaju gry, mogą wykazywać socjopatyczne stosunki do otoczenia. Już nieraz w Stanach Zjednoczonych osoby aresztowane pod zarzutem kradzieży samochodów powoływały się na Grand Theft Auto.
20 października 2003 roku szesnastoletni William Buckner oraz jego czternastoletni przyrodni brat, Joshua, zastrzelili czterdziestopięcioletniego Aarona Hamela, a poważnie ranili dziewiętnastoletnią Kimberly Bede, których samochód został ostrzelany z broni kalibru 22 mm. Rodzeństwo przyznało się do winy. Zeznali, że broń znaleźli w domu, a zainspirowani Grand Theft Auto III, zaczęli strzelać do przypadkowo wybranych ludzi. Jack Thompson i Richard Talley, przedstawiciele rodzin zamordowanych, zeznawali przed sądem, iż gra inspiruje do przemocy, a także ćwiczy w strzelaniu do ludzi i pojazdów. Douglas Lowenstein, prezes stowarzyszenia Entertainment Software Association, stwierdził, że całe zajście na pewno było ogromną tragedią, jednak nieuzasadnione jest zrzucanie winy na grę, mającej kilka milionów graczy na całym świecie.
Seria Grand Theft Auto od samego jej początku służyła jako argument potwierdzający szkodliwość gier komputerowych. Pojawienie się Grand Theft Auto III tylko spotęgowało to zarzuty.
Gangi
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Gangi w Grand Theft Auto III.
Postacie
- Zobacz więcej w osobnym artykule: Postacie w Grand Theft Auto III.
Bronie
W grze dostępne są następujące bronie:
- kalashnikov – mieści trzydzieści kul w magazynku, jest skuteczna, jednak w czasie strzelania nie można wykonywać żadnych innych czynności
- bazooka – niszczy wszystko i wszystkich bez najmniejszych problemów, jako jedyna potrafi zniszczyć policyjny śmigłowiec jednym strzałem
- granaty – zwyczajne granaty, świetnie nadające się do niszczenia samochodów oraz likwidowania większej grupy osób na raz
- M-16 – broń skuteczna na wszystko: bez problemu zabija ludzi, radzi sobie także z samochodami. Posiada wbudowany celownik optyczny
- miotacz ognia – szybka i skuteczna broń, spopielająca przeciwników. Do jednej z jej wad zaliczyć należy to, że korzystając z niej można samemu stanąć w płomieniach
- karabin snajperski – broń na większe dystanse, dzięki celownikowi optycznemu zabić można osobę oddaloną o kilkadziesiąt metrów od nas
- kij baseballowy – broń dostępna od razu, skuteczna tylko w walce bezpośredniej
- cocktail Molotova – klasyczny środek walki, sprawdzający się na dużej grupie ludzi. Większa jego ilość jest w stanie poradzić sobie nawet z czołgiem
- pistolet, mieszczący w magazynku dwanaście kul – sprawdza się w walce jeden na jednego, pod warunkiem, że osoba, do której strzelamy, nie jest policjantem, członkiem jakiegoś gangu bądź jest lepiej uzbrojona od nas
- shotgun – dzięki sporemu rozrzutowi może zabić nawet dwie osoby jednocześnie, radzi sobie także z samochodami
- uzi – broń skuteczna, dodatkowo można strzelać z niej podczas jazdy samochodem (jako jedyna daje taką możliwość), można z nią także strzelać w czasie biegu
Mimo iż bronie używane w grze istnieją naprawdę, niektóre ich osiągi zostały podkoloryzowane przez twórców gry dla lepszego efektu i w realnym świecie nie są one możliwe.